YABANCI ÜLKE MAHKEMELERİNCE VERİLEN BOŞANMA KARARLARININ TÜRKİYE’DE GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI (TANIMA VE TENFİZ DAVASI İLE YABANCI MAHKEMELERDEN VERİLEN BOŞANMA KARARIN İDARİ YOLDAN NÜFUS KAYDINA TESCİLİ)

Yabancı bir ülke mahkemesinde açılan boşanma davası sonucu verilen ve kesinleşen boşanma davaları, Türkiye’de kendiliğinden geçerli olmamaktadır. Bu kararın Türkiye’de geçerli olabilmesi için bazı sürecinden geçmesi gerekmektedir. Bu süreç tamamlanmadan ve nüfus kayıtlarına işlenmeden, yurtdışında boşanan kişiler, Türk hukuku bakımından halen evli sayılmaktadır.

Türk vatandaşlarının yabancı ülke mahkemesince verilen ve kesinleşen boşanma kararının Türkiye’de geçerli olması için bu boşanma kararının Türkiye’de tanıma ve tenfiz süreçlerinden geçmesi gerekmektedir. Yabancı mahkeme kararının tanıma ve tenfizi ise ancak dava açılarak gerçekleştirilmektedir.

Yabancı mahkeme kararının Türkiye’de geçerli olması için tanıma veya tenfiz davalarından hangisinin açılacağı ise yabancı mahkeme kararının içeriğine göre belirlenmektedir. Yabancı mahkeme kararının içeriğinde icra dairesine başvurulmasını gerektiren yani o devletin icra organlarının harekete geçmesini gerektiren bir durum (nafaka, velayet, çocuk ile kişisel ilişki kurulması mal rejimi ve tazminat gibi) varsa, açılacak dava tenfiz davasıdır. Ancak kararın böyle bir özelliği yoksa açılması gereken dava tanıma davasıdır.

Biraz daha detaylı incelediğimizde tanıma davası, yabancı bir ülke mahkemelerince verilen mahkeme kararının kesin hüküm veya kesin delil olarak kabul edilmesini sağlayan davadır. İcrası gerekmeyen hükümleri içeren mahkeme kararları için tanıma davası açılması gerekmektedir. Örnek vermek gerekirse Fransa Mahkemelerince verilen boşanma kararı, velayet, nafaka ve tazminat gibi icrai nitelikli hükümler içermiyorsa tanıma davası açılması yeterli olacaktır.

Yabancı bir ülke mahkemelerince verilen mahkeme kararı, icrai hükümler (nafaka, velayet, çocuk ile kişisel ilişki kurulması mal rejimi ve tazminat gibi) içeriyorsa, kararın Türkiye’de geçerli olabilmesini sağlayan dava ise tenfiz davasıdır. Tenfiz davasının tanıma davasından farklı olarak kararda icrai nitelikli hükümler bulunmaktadır. Örneğin Fransa mahkemelerince verilen boşanma kararında velayet, nafaka veya tazminata ilişkin hükümler varsa kararın icra edilebilmesi için tanınması yetmez tenfizine karar verilmesi gerekir.

Eskiden yabancı ülke mahkemelerince verilen boşanma kararının Türkiye’de geçerli olabilmesinin tek yolu yabancı boşanma kararının tanınması ve tenfizi için dava açmaktı. Ancak 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’na 17.04.2017 tarih ve 690 sayılı KHK’nın 4. maddesi ile eklenen ve 01.02.2018 tarih ve 7077 sayılı Kanun’un 3. maddesiyle aynen kabul edilen 27/A maddesiyle tarafların il nüfus müdürlüğüne (taraflardan birinin yerleşim yeri nüfus il müdürlüğüne; Türkiye’de yerleşim yeri yoksa Adana, Ankara, Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Gaziantep, İstanbul, İzmir, Kayseri, Konya, Kahramanmaraş, Samsun, Siirt, Sivas, Trabzon, Şanlıurfa ve Van nüfus il müdürlüklerinden birine) (yurtdışında ise kararın verildiği ülkedeki konsolosluğa) başvurarak, yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen boşanma kararlarının nüfus kütüğüne tescili sağlanmıştır. Tescilin nasıl yapılacağına dair ayrıntılar ise 07.02.2018 tarih ve 30325 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan “Yabancı Ülke Adlî veya İdarî Makamlarınca Verilen Kararların Nüfus Kütüğüne Tescili Hakkında Yönetmelik’te” düzenlenmiştir. Buna göre;

- Yabancı mahkemece verilmiş ve kesinleşmiş bir boşanma kararının olması gerekmektedir.

Yabancı Mahkemece verilen kararın Türkiye’de nüfusa tescil edilebilmesi için;

- Her iki eşin yetkili nüfus il müdürlüğüne ya da konsolosluğa birlikte başvurması gerekmektedir. Eşler birlikte başvuramıyorsa, taraflardan biri şahsen başvurduktan sonra diğerinin doksan gün içinde şahsen başvurması gerekmektedir. Boşanan eşlerin ikisi birlikte ya da biri başvurduktan sonra diğeri doksan gün içinde yetkili nüfus il müdürlüğüne ya da konsolosluğa başvuru yaparlarsa yabancı ülke mahkemesince verilen boşanma kararının Türkiye’de tanınması işlemlerini dava açmadan gerçekleştirebilmektedirler. Diğer bir ifade ile eski eş, yetkili nüfus il müdürlüğüne ya da konsolosluğa gitmek için ikna edilirse dava açmaya gerek bulunmamaktadır. Bu başvuru taraflarca bizzat yapılabileceği gibi tarafların adlarına avukatları tarafından da yapılabilmektedir.

- Eğer boşandığınız eşiniz, Türk vatandaşı değilse ve elinizde eski eşinizin kimlik veya pasaport fotokopisi varsa gerekli belgelerle konsolosluğa veya Türkiye’de yetkili nüfus il müdürlüğüne başvurarak yabancı boşanma kararını Türkiye’de nüfusa tescil ettirebilirsiniz. Bu işlem de sizin adınıza avukatınız tarafından yapabilir.

BOŞANMANIN NÜFUS KAYDINA TESCİLİ İÇİN YETKİLİ NÜFUS İL MÜDÜRLÜĞÜ/KONSOLOSLUĞUN İSTEDİĞİ BELGELER

* Yabancı ülke mahkemesince verilmiş boşanma kararı aslı

* Kararın Kesinleşme şerhi

* Apostille şerhi

* Karar + Kesinleşme Şerhi + Apostille; bunların tamamının yurtdışında konsolosluk tasdikli yeminli tercümesi veya Türkiye’de noter tasdikli yeminli tercümesi

* Eğer boşandığınız eski eşiniz Türk vatandaşı değil ise ve konsolosluğa başvuru yapmıyorsa bu durumda eski eşinizin kimlik fotokopisi veya pasaport fotokopisi (yeminli tercümeli olarak).

* Türkiye Cumhuriyeti kimlik kartı veya pasaportun aslı ve fotokopisi

ESKİ EŞİN TÜRK VATANDAŞI OLMASI, KONSOLOSLUK VEYA YETKİLİ NÜFUS İL MÜDÜRLÜĞÜNE GELMEMESİ VEYA BAŞVURU YAPMAMASI HALİNDE;

Boşanılan eski eş, Türk vatandaşı ise ve konsolosluk veya yetkili nüfus il müdürlüğüne boşanma kararının nüfusa tescili için başvuru yapmıyorsa tek çareniz Türkiye’de yetkili aile mahkemesinde, yabancı boşanma kararının tanınması için dava açmaktır. Bu durumda dava açmadan boşanma kararının Türkiye’de nüfusa tescili mümkün değildir.

YABANCI ÜLKE MAHKEMESİNCE VERİLEN BOŞANMA KARARINDA VELAYET, İŞTİRAK NAFAKASI, ÇOCUK İLE KİŞİSEL İLİŞKİ KURULMASI, MAL REJİMİ VE TAZMİNAT GİBİ İCRAİ HÜKÜMLERİN BULUNMASI DURUMUNDA;

Yabancı Ülke Adlî veya İdarî Makamlarınca Verilen Kararların Nüfus Kütüğüne Tescili Hakkında Yönetmeliğin 9’uncu maddesinin 5’inci fıkrasında da açıkça düzenlendiği üzere kararda, tenfize konu olan hüküm bulunması halinde, karar komisyonca boşanma, evliliğin butlanı, iptali ve mevcut olup olmadığının tespiti yönünden kabul edilir, incelenir ve karara bağlanır. Yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararlardaki velayet, iştirak nafakası, çocuk ile kişisel ilişki kurulması, mal rejimi ve tazminat gibi tenfize konu olan hükümler bakımından bir sonuç doğurmaz. Bu durumda yabancı ülke adlî veya idarî makamlarınca verilen kararlardaki velayet, iştirak nafakası, çocuk ile kişisel ilişki kurulması, mal rejimi ve tazminat gibi tenfize konu olan hükümler için taraflarca, 27/11/2007 tarihli ve 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun uyarınca görevli ve yetkili mahkemelerde kararın tanınması veya tenfizi için dava açılabilir.

TANIMA/TENFİZ DAVASI İÇİN GEREKLİ BELGELER

- Yabancı Mahkeme boşanma kararı aslı (ıslak imzalı ve mühürlü)

- Yabancı mahkeme kararının kesinleşmiş olduğunu gösterir şerh veya belge (ıslak imzalı ve mühürlü)

- Apostille şerhi: Apostil, bir ülkede resmi makamlarca düzenlenen resmi belgelerin, başka bir ülkede geçerli sayılması için yapılan onaylama işlemidir. Belgeyi düzenleyen ülke tarafından söz konusu resmi evrak üzerine “Apostil Şerhi” verilmek suretiyle, başkaca bir onaya gerek kalmaksızın başka bir ülkede geçerli sayılması amaçlanmaktadır. Bu itibarla; tanıma ya da tenfiz davası açısından, davaya konu edilen bir yabancı mahkeme kararının gerçekte bir mahkeme kararı olup olmadığı, hangi ülke ve hangi mahkemeden verildiği, hangi tarihte karar verildiği kim tarafından tasdik edildiği, evrak üzerinde mühür olup olmadığı hususlarının tespiti; kararı veren mahkemeye sormadan ve teyit ettirmeye gerek kalmadan apostil şerhi verilmek suretiyle sağlanabilmektedir. Bu nedenle tanıma ve tenfiz davasında apostil şerhi zorunlu bir unsurdur.

- Karar + Kesinleşme Şerhi + Apostil şerhinin Türkçeye yeminli tercüman tarafından tercüme edilmesi ve tercümenin noter ya da konsolosluktan onaylatılması

- Pasaport ve nüfus cüzdanı fotokopisi

- Vekaletname (vekaletnamede vesikalık fotoğraf olmalı ve vekaletname içerisinde “yurt dışında verilmiş boşanma kararına ilişkin tanıma ve tenfiz davası açmaya, açılan davayı kabule, boşanma kararını nüfus kaydına tescil ettirmeye” yetkilerinin bulunması gerekmektedir)

Kendiniz yukarıda yazılan belgelerle davanızı açabilirsiniz. Ancak davalı ya da davacının yurtdışında yaşadığı durumda tebligatın yurtdışına yapılması gerekmektedir. Bu sebeple her tebligat için Muhasebe Müdürlüğü/Mal Müdürlüğüne yurtdışı tebligat masrafı yatırılması gerekmektedir. Ayrıca Tebligat Kanunu 25. maddesine göre yapılan tebligatlarda 184 Form düzenlenmesi ve Türkiye’deki Mahkemenin bütün evraklarının tercüme edilmesi gerekmektedir. Yurtdışı tebligatlar ve evrakların karmaşık süreci nedeniyle tanıma/tenfiz davaları çoğu zaman yıllarca sürmekte ve hatta bazen davalar sonuçsuz kalmaktadır. Bu sebeple tanıma/tenfiz davasında taraflar, avukat aracılığıyla davayı takip ettiklerinde, hukuki süreçler daha sağlıklı yürütülerek tebligatlar avukata yapılacağından davalar daha kısa sürede sonuçlanmaktadır.